Display to small

obiectum … est sua essentia] cf. supra, I, 35, 1, 8‑12 (94ra-b): «Secundum patet, scilicet quod Deus cognoscat se perfecte et comprensiue et alia a se, quia potentia perfectissima tendit modo perfectissimo in omnia, que cadunt sub ratione sui obiecti; sed intellectus diuinus est potentia cognitiua perfectissimas, sub cuius obiecto cadunt omnia, Deus et creatura, modus autem cognoscendi perfectissimus est cognoscere comprehensiue; ergo intellectus diuinus cognoscit se et omnia alia comprehensiue. Maior patet. Quelibet enim potentia ex hoc, quod potentia est, in omnia potest, que cadunt sub ratione sui obiecti si modo sit perfectissima, perfectissimo modo tendit; et istud patet ducendo in omnibus potentiis uisu respectu uisibilium et in ceteris. Minor habet tres partes, quarum prima est per se nota, scilicet quod intellectus diuinus sit potentia cognitiua perfectissima, quia inter omnes uirtutes cognoscitiuas, perfectissimus est intellectus, et inter intellectus ille, qui est supremus; et hic est diuinus. Sed quantum ad alias duas partes probatur. Et primo quod sub obiecto intellectus diuini cadant omnia, Deus et creatura, quia obiectum intellectus est ens secundum rationem entis. Vnde Philosophus III De anima dicit, quod intellectus est, quo est omnia fieri. Et Auicenna, quod qui non intelligit ens, nichil intelligit. Et ratio huius est, quia pontentie cognitiue perfectissime correspondet comunissima ratio obiecti: quanto enim potentia est perfectior, tanto est minus limitata et ad plura se extendit; sed inter omnes uirtutes cognitiuas, perfectior est intellectiua, et inter intellectiuas, perfectissimus est intellectus diuinus; ergo ratio sui obiecti est communissima, hec autem est ratio entis, que conuenit Deo et creaturis; quare etc. Quantum autem ad aliam partem, scilicet quod modus cognoscendi perfectissimus sit cognoscere comprehensiue, patet eadem minor sic. Cognoscere rem comprehensiue est cognoscere eam omni modo, quo potest cognosci: sicut enim in corporalibus res dicitur apprehendi, quando aliquid eius attingitur, sed dicitur comprehendi, quando peruenitur ad terminum eius, ita quod perfectius et amplius attingi non potest, sic intelligendo, res dicitur comprehendi, quando peruenitur ad finem cognitionis rei, quod est quando res, ita perfecte cognoscitur, quod nichil amplius de re cognosci potest, nec absolutum nec comparatum. Constat autem, quod iste est perfectissums modus cognoscendi quacumque rem uel saltem sine hoc non est perfectissimus modus, etc. Et sic probata est minor. Sequitur ergo conclusio, scilicet quod Deus cognoscit se et alia a se perfecte et comprehensiue. Comprehendit ergo non solum alia, sed etiam seipsum. Nec tamen propter hoc finit essentiam suam, que infinita est, licet dicat Augustinus, quod illud, quod comprehenditur intelligentis comprehensione, finitur, quia uel illud intelligitur de comprehensione, que est per intellectum creatum qui finitus est; uel, si intelligitur de comprehensione, que est per quecumque intellectum, tunc uerbum Augustini intelligendum non est positiue, ut scilicet intellectus diuinus sic sumat seipsum, ut ponat terminum, sed negatiue negando, scilicet excessum, quia intellectus non exceditur ab intellecto, sed intelligitur omni modo, quo intelligibile est, et sic patet secundum. Tertium patet, scilicet quod Deus intelligit alia a se non tamen per aliud a se, sed per essentiam suam. Ad quod sciendum est hoc, quod, si Deus non intelligeret alia a se per propriam essentiam suam, non posset contingere nisi altero duorum modorum: aut ex parte Dei intelligentis, quia potentia intellectiua in Deo non esset sua essentia, sed aliquid additum sicut ponitur in nobis, quod esse non potest, quia tunc esset compositio in Deo; aut ex parte rei intellecte, scilicet quia essentia diuina non esset representans alia, sed representaretur intellectui diuinum per alium modum, quod etiam esse non potest, quia illud representatiuum rerum apud intellectum diuinum essent ipsemet res uel species rerum impresse intellectui diuino (ipse res esse non possunt, quia res secundum entitatem propriam non sunt ab eterno, et tamen ab eterno sunt a Deo cognite nec rerum species, quia ipse species essent ab eterno), uel per se existentes uel in intellectu diuino et ita in Deo esset compositio, que omnia sunt inconuenientia. Relinquitur ergo, quod essentia diuina est ipsi Deo ratio cognoscendi alia, tam ex parte cognoscentis quam ex parte cogniti» ↩︎